COĞRAFYANIN İLKELERİ

Coğrafyanın etüt sahasını, doğal ve beşeri çeşitli olayların görüldüğü yeryüzü meydana getirir. Ancak, bütün bu olaylarla ve bu olayların üzerinde görüldüğü yeryüzüyle ilgilenen başka ilimler de bulunmaktadır. Her birinin, bu olaylara farklı bakış açıları ve yöntemleri olduğu gibi, coğrafyanın da aynı şekilde söz konusu olaylara farklı bir bakış açısı, yöntem ve teknikleri bulunmaktadır.
Coğrafyanın asıl işi, coğrafi olayların yeryüzüne nasıl dağıldıklarını araştırmak, sebep ve ilişkilerini incelemek ve olayların farklı dağılışı sonunda yeryüzünde meydana gelmiş bulunan değişik karakterdeki alanların özelliklerini ortaya koymaktır. Mesela, suyun su buharı haline gelmesi, yoğunlaşması , yoğuşması ve yağış şeklini alması, aslında bir fizik konusudur.Fizik ilmi, bütün bu olaylar sonunda yağışın nasıl meydana geldiğini açıklamaya ve bağlı oldukları fiziki kanunları ortaya koymaya çalışır.Halbuki coğrafya, fizik ilminden de faydalanmakla birlikte bu olayın yeryüzünün çeşitli yerlerinde ne şekilde görüldüğünü, dağılışını, farklı şekil ve miktarlarının sebeplerini açıklar; bu şekil ve farklılıkların diğer beşeri ve doğal olaylar üzerindeki tesirlerini ortaya koymaya çalışır.
Gerek coğrafya için yapılmış bulunan bazı tanımlardan ve gerekse bu misalden anlaşılacağı üzere coğrafyanın başlıca üç ilkeye sahip olduğu görülür. Bunlar;
- Dağılış İlkesi
- Karşılıklı ilgi ve bağlantı(korelasyon) ilkesi
- Sebep/sonuç ilkesidir.

DAĞILIŞ İLKESİ

Coğrafya biliminin en başta gelen ilkesidir. Dağılış ilkesi coğrafyayı diğer bilim dallarından ayırır. Coğrafya bir olayın sadece neden sonuç ilişkilerini araştırmaz olayların yayılış sahası sınırlarını da gösterir. Dağılımın belirlenmesi dağılım haritaları üzerinde olur. Coğrafyanın vazgeçilmez araçlarından olan haritanın ortaya çıkmasında dağılış ilkesinin etkisi vardır.

Dağılım ilkesi coğrafyanın konusunun belirlenmesi için önemlidir. Dağılımı yapılabilen her türlü olgu veya olay coğrafyanın inceleme ve araştırma konusu içindedir. Nüfusun, iklim tiplerinin, bitki örtülerinin, sıcaklığın, dağılışları gibi örnekler verilebilir.

KORELASYON İLKESİ

Coğrafya biliminin incelediği olaylar nedenleri ve sonuçları bakımından karmaşık olaylardır. Bu nedenle coğrafi olaylar incelenirken, aralarındaki bağlantılar göz önünde bulundurulur. Güneş ışınlarının kutuplara gidildikçe küçülmesi, kutuplara gidildikçe sıcaklığın azalmasına, bu da kutup bölgelerinde don ve kar olayının daha fazla olmasına sebep olmuştur.

SEBEP-SONUÇ İLKESİ

Coğrafya bilimi bazı bilimlerde olduğu gibi olayların neden ve sonuçları üzerinde durur. Bu nedenle coğrafi bir olayın anlatımında öncelikle şu soruların cevaplarının bulunması gerekir:

• Olay neden böyle olmuştur?
• Olay ne zaman böyle olmuştur?
• Ne gibi çözüm önerileri vardır?
• Bu olayın sonucunda neler ortaya çıkmıştır?
• Sorunlar karşısında çözüm önerileri neler olabilir?
• Olayı oluşturan etmenler hangileridir?

• (Güner ve diğerleri,2011, s.6).Genel Coğrafya.Ankara: Pegem Akademi.
• www.dersnotlari.com adresinden alınmıştır.